Umre, lügaten; ziyaret manasınadır. Şer’an; ihramlı olarak Beytullah’ı ziyaret etmek ve Safa ile Merve arasında sa’y yapmaktır.
Umre’nin tarifi ve hükmü: Umre belirli bir vakte bağlı olmaksızın arefe ve kurban bayram günleri (5 gün) haricinde istenildiği zaman ihram giyip, tavaf ve sa’y yaparak tahlik (saçı kazımak) ve taksir (saçı kısaltmak) dan ibarettir.
Umre’nin farzları: * İhram * Tavaf Bunlardan ihram şart, tavaf ise rükündür.
Umre’nin vacibleri: * Sa’y (Diğer mezheplerde umrenin rükündür) * Saçı kazımak veya kısaltmaktır. (Hanefi ve Malikilere göre vacib, Şafii ve Hanbelilere göre rükündür) Hanefi ve Maliki mezhebinde, ömründe bir defa umre yapmak müekked sünnet; Şafii ve Hanbeli mezhebinde ise umre yapmak farz sayılmıştır.
Umre’nin mikat mahalli: Mekke-i Mükerreme’ye mikat mahallinin dışından gelenler için, haccın mikat mahalleridir. Hilde bulunanların mikat mahalli hilldir. Mekke’de bulunanlar, gerek Mekkeli gerekse yabancı olsun umre için mikat mahalli hilldir. Bunlar harem bölgesi dışına çıkarak umre için (Ten’im, Hudeybiye, Cirane) ihrama girerler.
Manası: Hac ile Umreyi de ALLAH için tam yapın. (Bakara Suresi : Ayet 196)
Manası: Umre (daha sonra yapılacak) umre’ye kadar ikisi arasında vaki olacak (küçük günah) lar içinde keffarettir. Mebrur olmuş bir hac’cın karşılığı ancak cennettir. (Buhari c.2 s.198)
Manası: Yaşlının, çocuğun, zayıfın ve kadının cihadı hac ve umredir. (Nesai c.2 s.3).
Manas›: “Ramazan-ı Şerifte bir umre, benimle yapılan bir hacca muadildir. (Müttefekun Aleyh)
Manası: Hz. Ömer’den rivayet edilmiştir. Hz.Ömer (r.a), Resulullah Efendimiz’den umre için izin talebinde bulundu. Ona izin vererek: “Ey kardeşim, yapacağın duaların bir kısmına bizi de ortak et. Sen bizi (duada) unutma” dedi. (Sünen-i ibn-i Mace)
Manası: Hz. Aişe validemizden rivayet edilmiştir. Resulullah Efendimiz, Hz. Aişe validemiz umre yapacağında buyurdular ki: “Yorgunluğun ve harcadığın miktar kadar sana ücret vardır.” (Et-Terğib ve’t-Terhib c.2)
Kaynak 1 Buhari, c.2, s.209; Muslim c.4, s.107. / 2 Et-Terğib ve’t-Terhib, c.2, s.165. / 3 Buhari, c.2 s. 141; Nesai, c.2, s.3. /4 Et-Terğib ve’t-Terhib ve’t-Terhib, c.2, s.178. / 5 Et-Terğib ve’t-Terhib, c.2, s.180. / 6 Et-Terğib ve’t-Terhib, c.2, s.180. / 7 Ebu Davud, c.2, s.141. / 8 Et-Terğib ve’t-Terhib, c.2, s.211..”
Telbiye :
“Lebbeyk. Allahümme lebbeyk. Lebbeyke la şerike leke lebbeyk. innel-hamde vennimeteleke vel-mulk. La şerike lek.”
Tehlil:
“La ilahe illa’llahu vahdehu la şerike leh, lehu’l-mulku ve lehu’l-hamdu ve huve ala kulli şey’in kadir.”
Temcid:
“La havle vela kuvvete illa billahi’l-aliyyi’l-azim”.
Hatim : Kabe’nin kuzeyinde yarım daire şeklindeki duvar.
Hicr : Kabe’nin, hatimle cevrilmiş olan kısmıdır. Kabe’den sayıldığı için tavaf Hatim’in dışından yapılır.
Hacer-i Esved : İçerisinde insanların ruhlar aleminde verdikleri ahitlerinin bir nushasının bulunduğu,Cennet-i Ala’dan gelmiş bembeyaz ve büyükçe bir yakuttur. Aslında bembeyaz iken günahkarların ellerini ve yüzlerini sürmelerinden dolayı siyahlaşmış ve Hacer-i Esved denilmiştir.
Mültezem : Hacer-i Esved’in konulduğu köşe ile Kabe’nin Kapısı arasıdır. Duaların makbul olduğu yerlerdendir.
İhram: Niyet ve telbiyeden ibarettir ki hacca yahut umreye veya kırana göre her ikisine niyet ederek harama dâhil olmaktır. Bu esnada erkeklerin büründükleri rida ve izar denilen iki parça örtüye halk arasında ihram denilmektedir (hanımların ihramları normal elbiseleridir). Hac ve umre ibadetlerini eda etmek için bir kısım mubahları haram kılmaktır. (İnaye c.2,s.429)
İhrama girmenin esrarı ve hikmeti: Dünya ziyneti olan elbiselerden soyunarak; doğumu ve ölülerin diriltilmesini, mahşer yerini, hesap gününü, mizanı düşünmek, temiz olarak fuyuzatı ilahiyyeye nail olmaktır. İhramsız hac ve umre yapılamaz.
Bu gusul, hadesten taharet için değil, maddi temizlik içindir. Bu bakımdan hayız ve nifas halindeki kadınlar da gusledebilirler. Gusülden sonra vücutta renk ve iz bırakmayan güzel bir koku sürünür. Vücud sadece izar ve rida ile örtülür.
Baş açık ve ayaklar çıplak bırakılır. Ancak ayaklarına topukları ve üzeri açık terlik giyer. İzar ve ridaya büründükten sonra 2 rekat namaz kılar: Birinci rek’atta Fatiha-i Şerife’den sonra Kafirun suresini, ikinci rek’atta Fatiha-i Şerife’den sonra ihlas suresini okur. Namazdan sonra kıbleye dönüp hac veya umreden hangisine niyet edecekse ona niyet eder. (Vekil ise falan kimse adına der) Ara vermeden 3 kere:
“Lebbeyk, Allahumme lebbeyk, lebbeyke la şerike leke lebbeyk. İnnel-hamde ve’n-ni‘mete leke ve’l-mülk. La şerike Lek.” diye telbiye getirip peşinden tekbir ve Salavat-ı şerife okur. Boylece ihrama girilmiş olur. Artık yol boyunca telbiye, Peygamber Efendimiz’e bol bol salavatlar getirilir, dualar yapılır; zikir, tesbih ve tehlilde bulunulur. Farz namazların ardından da çokça telbiye getirilir. Telbiyeleri yüksek sesle söylemek, erkekler için müstehaptır. Kadınlar seslerini yükseltmeden söylerler.
1- Afaki olanlar: mikat mahallerinin dışından gelenlerdir.
2- Hill ehlidir: mikat mahalleri ile harem arasında ikamet edenler.
3- Harem ehlidir: Mekke ve civarında ikamet edenler.
İHRAMIN VACİBLERİ
1- Mikat hududunu geçmeden ihrama girmek.
2- İhramın yasaklarından korunmak
18 Tirmizi, Hac, 14/828.
İHRAMIN SÜNNETLERİ
1- İhrama girmeden önce, koltuk altı ve kasık kıllarını temizlemek, tırnak kesmek ve güzel koku sürünmek.
2- İhrama girerken gusletmek veya abdest almak.
3- Erkekler,izar ve rida denilen iki parça örtüye sarınmak.
4- İhrama niyyet ettikten sonra kerahet vakti değilse iki rek’at ihram namazı kılmak.
5- İhramlı bulunduğu surede her fırsatta telbiye söylemek.
6- Telbiyeyi üç defa tekrarlamak.
7- Telbiyeden sonra teşrik tekbiri, salevat-ı şerife, dua ve niyazda bulunmak.
İHRAM’IN MÜSTEHAPLARI
1- Gusul’e ihram için niyet etmek.
2- İhramın beyaz, yeni veya yıkanmış olması
3- Nalin veya naline benzeyen terlik giymek
4- Misvak kullanmak.
5- Saclarını taramak.
6- Bıyıklarını sünnete uygun kesmek.
İHRAMIN SAHİH OLMASININ ŞARTLARI
1- Niyet etmek.
2- Telbiye getirmek veya telbiye yerine geçen bir zikirde bulunmak.
Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Telbiyede bulunan hiç bir Müslüman yoktur ki, onun sağında ve solunda bulunan taş, ağaç, sert toprak onunla birlikte telbiyede bulunmasın, bu iştirak (sağ ve solunu göstererek) şu ve şu istikamette arzın son hududuna kadar devam eder18”.
A- İhramlının kendi vücudu ile alakalı yasaklar:
1- Koku sürünmek,
2- Kokulu sabun kullanmak,
3- Traş olmak, bıyıkları kesmek,
4- Süslenmek maksadıyla kına sürmek, ruj ve oje gibi maddeler kullanmak,
5- Tırnakları kesmek,
6- Vücudundan herhangi bir yerinden kıl koparmak veya kesmek.
7- Kasık ve koltuk altı kıllarını yolmak veya traş etmek.
B- Giyim kuşam ile alakalı (erkeklere) yasaklar:
1- Başa takke giymek veya sarık sarmak,
2- Pantolon, palto, gömlek gibi dikişli elbiseler giymek.
3- Çorap, eldiven veya üstu ve topukları kapalı ayakkabı giymek.
C- Cinsi yasaklar:
1- Cinsi münasebette bulunmak,
2- Öpüşüp, oynaşmak,
3- Cinsi münasebete sebep olabilecek söz, fiil ve davranışlarda bulunmak.
D- Başkalarına zarar veren yasaklar:
1- Kavga etmek,
2- Münakaşa ve mücadelede bulunmak,
3- Sövüp saymak, hakaret etmek, gönül kırmak.
E- Harem bölgesi ile alakalı yasaklar:
1- Kendiliğinden biten yeşil otları ve ağaçları koparmak, budamak, ezmek,
2- Zararsız hayvanları öldürmek. (Muhit-i Burhani, 2/458.)
F- Kara hayvanlarının avı ile alakalı yasaklar:
1- Eti yensin veya yenmesin her turlu kara hayvanını avlamak,
2- Avcıya işaretle bile olsa yardımda bulunmak,
3- Av hayvanlarına zarar vermek.
İhram ile alakalı aşağıdaki hususların haricinde kadınlar da erkekler gibidir.
1. Her türlü dikişli elbise, eldiven, çorap ve mest giyebilirler. Başlarını örtebilir, fakat yüzlerini açık bulundururlar.
2. Telbiyede seslerini yükseltmezler.
3. Tavafta remel de bulunmaz ve sa’yda hervele yapmazlar.
4. Başlarını tahlik yani kökten kazıtmazlar ancak kısaltırlar.
5. İzdiham varsa Hacer-i Esved’i öpmeden istilam ederler. Erkekler topluluğundan kaçarlar.İzdihamlı zamanlarda Makam-ı İbrahim’in yanında namaz kılmazlar.
6. Hayız ve nifas halinden dolayı veda tavafını terk ettiği veya ziyaret tavafını tehir ettiğinden kurban kesmeleri gerekmez. (Lubab Şerhi s.78)
Tavaf, Haceru-l Esved’in bulunduğu köşeden başlayarak Kabe’yi solumuza alıp, etrafında yedi defa dolaşmaktır. Kabe-i Muazzama’nın etrafında her bir dolanmaya şavt denir. 7 şavt bir tavaf olur. Her tavafın yapılışı aynıdır. Aradaki fark, niyeti tayindedir. Bu bakımdan tavaf yapacak olan kimse niyetiyle tavafın nev’ini belirler. Ziyaret tavafı: Haccın rükünlerinden olan farz tavaftır. Yapılış zamanı, Kurban Bayramı’nın birinci günü fecrin doğuşundan itibaren ömrün sonuna kadardır. Ancak bu tavafın, kurban bayramı günleri içinde (üçüncü günü güneş batmazdan evvele kadar) yapılması vacibdir. Üçüncü günden sonraya bırakılması halinde ceza kurbanı vacibdir. Tamamıyla terki halinde ise hac bozulur, fasit olur.
Sa’y; hac ve umrenin menasikinden olup, Safa ile Merve arasında yedi defa gidip gelmektir. Allahü Teala, Hacer Validemizin itaat ve sadakatine ithafen umre ve hac yapan herkese onun gibi sa’yi vacip kıldı.
Hacer-i Esved istilam edildikten sonra Safa’ya gidilir ve niyet edilir. Safa tepesine çıkınca Beytullah’a dönülür.Duada olduğu gibi eller kaldırılır. Hamd ve sena edilir. Üç defa tekbir getirilir. Tehlilde bulunulur. Salevat-ı şerife getirilir.Kendisi ve Müslümanlar için dua ettikten sonra, dualarla Merve’ye doğru yavaş, yavaş yürünür.Yeşil direğe gelince ‘Hervele’ yapılıp, ikinci yeşil direğe kadar koşulur. İki yeşil direk arasında şöyle dua edilir: